Dünya Senin Oyun Alanın Mı?

“Sanayileşme ile inanılmaz boyutlara ulaşan çevre kirliliği sonumuzu hazırlıyor. Bir taraftan fabrikalardan çıkan zararlı atıklar doğal kaynakları kirletirken; dağ gibi yığılan evsel çöpler yaşama alanlarımızı daraltıyor, kaynaklarımız hızla tükeniyor, dünyadaki 600 milyon motorlu taşıttan ‘tüten’ egsoz dumanı iklim değişikliklerine yol açarken CFC’lar ozon tabakasında incelmeye sebep olarak güneşin zararlı etkilerine maruz kalmamıza yol açıyor. ”

Üstteki paragrafta yazılanları belki yüzlerce kez okuduk ve dinledik. Ne var ki hep ‘ileride’ (olma ihtimali) olan şeylerden bahsedildiği için ve bu konuda bireysel olarak yapılabileceklerin sınırlı olduğunu düşünmemiz sebebiyle pek oralı olmadık. Ne yapabiliriz ki, arabamızdan feragat edecek değiliz, fabrikanın bacasından çıkan gaz da devletin sorunu, tükettiğimiz suyu, naylonu, kağıdı vs. de bir şekilde tüketmek durumundayız.

Geldiğimiz durumda ortaya çıkan manzara ise hayli düşündürücü:

Fabrikalardan tehlikeli atık olarak çıkan maddeler için Türkiye’de tek bir atık toplama merkezi bulunuyor. İzaydaş adlı bu atık imha şirketinin yıllık atık yakma kapasitesi 35.000 ton. Sadece Kocaeli’ndeki işletmelerden yılda çıkan atık ise 400.000 ton. İstanbul’u, Ankara’yı ve diğer bütün illeri buna kıyas edin. Daha da ilginç olan şu ki, İzaydaş, sene sonuna doğru yaptığı açıklamayla 2 yıllık stok hacimlerinin kaldığını beyan etti ve 2007 itibarıyla sınırlı sayıda işletme hariç, atık alamayacağını söyledi. Benzer nitelikte ikinci bir tesisin kurulması için 2013 yılını beklememiz gerekecek. Hızla endüstrileşen Türkiye’de bunca atığın ne yapılacağı konusu ise tamamen muamma… Bazı işletmeler atıklarını çaresizlikten Avrupa’daki çeşitli atık noktalarına ihraç etmeye başladılar. Bir yandan ihracatımızı arttırmak için uğraşırken, dışarıya çöpümüzü göndermek ve bunun için yüksek bedeller ödemek ise geldiğimiz durumun vehametini iyi yansıtıyor.

‘Çöp’ tabir ettiğimiz evsel atıklarda da durum bundan farklı değil. Kişi başına günlük 1-1,3 kg (bu değer kriz zamanında 0,9 kg’dı), yıllık 30 milyon ton çöp üretiyoruz. Bu değer AB ülkelerinde 0.5 kg. Bunun içinde geri dönüşüme giren cam, plastik ve kağıt atıkları da bulunuyor. Bizde ise kaynakta ayırım yapılmadığı için, çöp toplama alanlarında yapılan ayrım da fayda getirmiyor. Büyük çoğunluğu diğer çöplerle kontamine olduğu ve yığının bütününe ulaşmak mümkün olmadığı için geri dönüştürülemiyor. Çöp tenekelerinden toplanan geri dönüştürülebilir atıklar ise devede kulak niteliğinde kalıyor. Sonuç olarak ürettiğimiz çöpler dağ gibi alanlar işgal ediyor, yaşam sahamızı kısıtlıyor, koku ve hastalık yayıyor.

Bireysel olarak ne yapabiliriz?

Evrende inanılmaz bir atık yönetimi göze çarpıyor. Tüm atıklar geri dönüşümde. Bir canlının atığı diğerine rızık oluyor. Yeryüzünde her noktada mükemmel bir temizlik ve düzen göze çarpıyor. “Kuddüs” ismi asumanda sürekli yankılanıyor. Halife olarak yeryüzüne gönderilen insanın görevi de bu düzeni bozmadan, ona ayak uydurmaktan ibaret. Bize bahşedilen nimetleri, nimet olarak görüp tüketme(me)ye memuruz. Bu sorumluluğu hissettiğimiz zaman zaten ne yapmamız gerektiği açıkça ortaya çıkıyor. Arabamızı basınçlı su makinası yerine, bir kova ve fırçayla yıka(t)makla başlayabiliriz mesela. Güzel görünsün diye her gün yıkatmamız şart mı? İki kova suyla yapılabilecek bir yıkamayı yüzlerce kilo tüketerek yapmamız gerekiyor mu?. Yazıcıdan gerekmedikçe çıktı almasak, raporlarımızı, evraklarımızı elektronik ortama taşısak, kağıtları arkalı önlü kullansak, atıkları geri dönüşüm kutularına taşısak zor bir iş yapmış olur muyuz?. Marketlerden aldığımız poşetleri atana kadar mümkün olduğunca çok kullanmaya gayret etsek bu iş bize çok zahmet gerektirir mi? Bazı belediyeler kaynakta atık ayrıştırması uygulamasına geçmeye hazırlanıyor. Evlerimizde artık kağıt, plastik ve evsel atık ayrımı yapmamız istenecek. Umarım başarılı olur. WWF-Türkiye’nin de su kaynaklarının korunması ile ilgili yeni projeleri var. Bu tip projelere destek olmak hepimizin görevi. İzaydaş gibi atık yakma tesislerinin inşası için siyasileri sıkıştırmak, medya ve diğer iletişim kanallarını kullanarak halkı bilinçlendirmeye çalışmak durumundayız.

Bazı Avrupa ülkelerinde portakal kabuğu atıklarının toplanarak reçel yapımında kullanılmasının planlandığını duyuyoruz. Japonlar da karbondioksit kullanarak portakal kabuklarını plastiğe dönüştürmeyi başarmışlar. Böylece hem emisyonu azaltmak, hem de atıkların değerlendirilmesini sağlamak mümkün olacakmış. Allah’ın yarattığı düzene uymak, halife olmak, nimetlerin ‘verildiğini’ ve ‘malımız’ gibi tüketemeyeceğimizi idrak etmek… Medeniyet iddiasında olan bizlerin hanesinde kaydedeceğimiz bir sıfır puandan başkası yok maalesef. Adidas reklamında slogan haline getirildiği gibi dünyayı oyun alanımız zannediyoruz. Elektriğimizin, suyumuzun, yiyeceğimizin, çöpümüzün parasını ödediğimizde ‘bizim’ haline dönüşmediğini; İlahi faturalarının yaşamımız sona erdiğinde kesileceğini düşünemiyoruz. Sizleri örnek insanın (S) bütün yazıyı özetleyen şu tatlı sözlerini anlamaya çalışmağa davet ediyorum:

Dünya yeşil ve güzeldir ve Allah sizleri ona hizmetçi kılmıştır. Tüm dünya ibadet yeridir, pür ve paktır. Kim ki bir ağaç diker ve meyva verene kadar özenle büyütür, ilgilenirse ödüllendirilir. Bir müslüman ağaç diker veya ekin eker de bundan insanlar, hayvanlar ve kuşlar yerse, bütün bunlar ona sadaka olarak yazılır. (Hadis, Buhari-III, 513)

Sanat karanlıkta çakılmış bir kibrittir…

 ”…Neden bir natürmorta iştahla bakmıyoruz? Tersine ressam “yiyecek-gıda” elmayı silmiş, elmanın elmalığı ortaya çıkmış. Gerçek bir elmaya bakarken göremeyeceğimiz bir şeyi gösteriyor bize sanatçı. İlk harfi büyük yazılmak üzere Elma’yı keşfediyoruz bütün orjinalliği, tekilliği ile…” 

Bu kitapta Derin Düşünce yazarları sanatı ve sanat eserlerini sorguluyor. Toplumdaki yeri, siyasî, etik ve felsefî yönüyle… Denemelerin yanı sıra son dönemde öne çıkan, ekranları, kitap raflarını dolduran eserlere (veya ürünlere?) dair eleştiriler de bulacaksınız. Buradan indirin

Kitap okumak… Jean Paul Sartre, Nazan Bekiroğlu, Toshihiko Izutsu, Henri Bergson, Mustafa Kutlu, Dostoyevski, Elif Şafak, Clausewitz, Sadık Yalsızuçanlar, Alber Camus ile sohbet etmek… Suyun resmine bakmakla yetinmeyen, su içmek isteyenler için var kitaplar. Mesnevî var, El-Munkızü Min-ad-dalâl, Kitab Keşf al Mânâ, Er-Risâletü’t-tevhîd var.  Elinizdeki bu kitap Derin Düşünce yazarlarının seçtiği kitapların tanıtımlarını içeriyor. Bizdeki yansımalarını, eserlerin ve yazarların bıraktığı izleri. Farklı konularda 44 kitap, 170 sayfa. Zaman’a ayıracak vakti olanlar için… Buradan indirebilirsiniz.

Derin Göz

 Sanat’a bakmak için çeşitli yapıtlardan, ressamlardan istifade ettik: Cézanne, Degas, Morisot,  Monet, Pissarro, Sisley, Renoir, Guillaumin, Manet, Caillebotte, Edward Hopper, William Turner,Francisco Goya, Paul Delaroche, Rogier van der Weyden, Andrea Mantegna , Cornelis Escher , William Degouve de Nuncques.

Peki ya baktığımızı görmek, gördüğümüzü anlamak? Güzel’i sorgulamak için çağ ve coğrafya ayırmadık, aklımızı uyaracak hikmetli sözlere açtık kapımızı: Mevlânâ Hazretleri, Gazalî Hazretleri, Lao-Tzû, Albert Camus, Guy de Maupassant, Seneca,  Kant, Hegel, Eflatun, Plotinus, Bergson, Maslow, …

 (Buradan indirebilirsiniz)