Arka Sıradakiler

 “ – Para Verecekler tabii, elleri mahkum… Onlarda çok var, bizde hiç yok!
– Çok sıkılıyorum! Hiçbir şeyden hiç zevk almıyorum.
– Kimse beni anlamıyor…
– Bana kimse karışamaz… Hiç kimse!
– Herkesten ve herşeyden nefret ediyorum…
– Şu ana kadar çok eleman dövdüm. Hiç pişman değilim!
– Hiçbirşey beni mutlu etmiyor.
– Çok mutsuzum, çok mutsuzum…
– B.k herifler… Hiçbirşeyden anlamıyorlar.
– Sürekli kavga ediyorum.
– Hiç pişman değilim.
– Herkes beni dışlıyor.
– Ya bu düzene uyarsın ya da çekip gidersin.” (1)

“Geleceğe dair planları yok…
Şiddet görmüşler, şiddet uygululuyorlar…
Okulda yapacak başka işleri olmadığı için geliyorlar…
Akşam onları bekleyen mutlu bir yuvaları yok…
Paraları zaten hiç olmamış….
Hayatın onlara adil davrandığına inanmıyorlar…
Öğretmenlerinin umudu yok…
Ailelerinin umudu yok…
Toplumun umudu yok…”(6)

Bildiğiniz üzere televizyon kanallarımızda bir dizi enflasyonu var. Sürekli yeni diziler başlıyor, izlenmeyenler hızla, fazla şans verilmeden yayından kaldırılıyor. İzlenenler gündeme oturuyor, herşeyden çok önem kazanıyor, en mühim konulardan daha çok konuşuluyor. Dizilerde ne olup bitiyor, insanlar neler izliyor, neler konuşuyor takip etmek istesek, özel bir çaba harcamak zorundayız. Şu anda yayında tam olarak kaç dizi var, bu rakamı doğru olarak bize kim söyler emin değilim. Yalnız güz yayını başlarken, altmış civarında dizi başlayacağını duymuştum. Bu kadar dizi içinde olur da dikkatinizi çekmez ya da siz halihazırda bir “dizi-izlemez” olabilirsiniz diye, bir diziye dikkatinizi çekmek istiyorum. Çünkü bu dizi, öyle eğlence olsun, millet eğlensin gülsün diye ya da gerçekçilikten uzak aşk, mafya, töre hikayeleri izlesin, hayattan kopsun diye çekilmiş bir dizi değil. Aksine, insanı tam da Türkiye gerçeği ile yüzleştiren, gençlerin sorunlarını, çıkmazlarını yakın plana alan bir dizi. Yazının başındaki alıntılar da bu dizinin tanıtımına ait.

Dizinin ismi “Arka Sıradakiler”. Fox Tv’de Pazar günleri 19:45 de yayınlanıyor. Yapımcısı Birol Güven, yönetmeni ünlü komedyen Hamdi Alkan. Dizi bir lisede geçiyor. Lisedeki öğrencilerin her biri değişik sorunlarla boğuşmakta. Sorunlar arasında, aile içi geçimsizlik ve aile içi taciz, çete kavgaları, şiddet, uyuşturucu, haraç, uyumsuzluk, dışlanma, yalnızlık sayılabilir. Öğretmenler,aileler alabildiğine umutsuz, umursamaz ya da sorunlardan bihaber… Öğrenciler mutsuz, bir gelecekleri olduğuna inanmıyorlar, hırçınlar ya da içlerine kapanmışlar. Her türlü değerden uzaklaşmış ya da uzaklaşma eğilimdeler. İşte böyle bir liseye atanan idealist bir öğretmen birşeyler yapmaya çalışıyor. Öğrencilerine ulaşmaya, onları tanımaya, onlara yardım etmeye çalışıyor. Bir tanıtım yazısında dizi şu kelimelerle özetlenmiş: “Yıllardır üniversiteye bir tek öğrenci bile gönderememiş unutulmuş bir lise… Okul müdürü, okulu kapatmanın derdinde… Ve bir gün terkedilmiş bu okula tayin olan idealist bir öğretmen… Artık hiçbir şey eskisi gibi olmaz.” (4) Çekimleri Kağıthane Lisesi’nde yapılan dizinin başrolünde Devlet Tiyatrosu sanatçısı Bülent Emin Yarar bulunurken, ona genç oyuncular; Gözde Mukavelat, Tuğçe Özbaykal, Bülent Çetinarslan, Sevda Dalgıç ve Merve Erdoğan eşlik ediyor. (3)

İdealist bir öğretmenin, öğrencilerinin hayatını değiştirmeye çalışması, elbette bir çok insanın aklına, unutulmaz film “Ölü Ozanlar Derneği” ’ni getirir. Tabii ki orada işlenen sorunlarla, bu dizideki sorunlar birebir örtüşmüyor. Daha doğrusu dizideki sorunlar, filmdeki sorunlara göre daha fazla. “Ölü Ozanlar Derneği” filmindeki idealist, sıradışı öğretmen John Keating (Robin Williams ), öğrencilerini sorgulamaları ve muhakeme yapmaları, kendi kararlarını kendileri vermeleri, kendilerine güvenmeleri yönünde eğitmeye çalışıyordu. Onlara özgün düşünmeyi öğretmeye çalışıyordu. Önceden konulmuş kurallara uyan, söyleneni yapan robotlar olmalarındansa, düşünen, sorgulayan, karşısındaki ile fikirlerini tartışan bireylere dönüştürmeye çalışıyordu. Tabii ki, bu dizinin arka planında da, özünde de böyle mesajlar olacaktır. Bazen en öncelikli meselesi bu olacaktır. Ama şu anda, Bülent Emin Yarar’ın canlandırdığı dizinin kahramanı Kemal Hoca, psikolojik arka plana eğilmeden önce, çocuklardan bağımsız gelişen bazı sorunlarla boğuşmak zorunda: Çocukları satıcı ve kullanıcı olarak kıskacına almaya çalışan uyuşturucu satıcıları, tacizciler, sokak çeteleri, gaspçılar, haraç kesenler gibi… Tabii ki ilgisiz, umursamaz ya da şiddet uygulayan öğretmenler ya da ebeveynler gibi… Bunlarla beraber çocukların psikojilerini de düzeltmeye çalışacak Kemal Hoca.

Dizinin tanıtımında “Bir öğretmen kaç hayatı değiştirebilir?”(2) deniyor. Oldukça etkileyici bir soru. Tüm öğretmenlerimizin bu soruyu kendilerine sormalarını, kimlerin hayatını ne şekilde etkiledikleri üzerine düşünmelerini dilerim. Sanırım şundan emin olabiliriz: Her öğretmen öğrencilerinin hayatını etkiler, ama olumlu ama olumsuz yönde. Eğer ki üzerindeki sorumluluğu farkında olmayan, işini yük olarak gören, umursamaz, sevgi ve ilgi göstermekten aciz, hatta şiddet uygulayan bir öğretmenle karşı karşıya isek, bu öğretmenin öğrencilerinin hayatlarında çok çok kötü etkiler bırakacağından zerre kadar şüphe etmeyiz İş öğrencilerin hayatlarında olumlu yönde değişiklikler yaratabilmekte. Bu da kolay birşey değil. Ama imkansız da değil. İlk bölümlerden gördüğümüz kadarı ile Kemal Hoca, tüm öğrencilerinin hayatlarını olumlu yönde etkilemeye çalışıyor, her birinin sorununu anlamaya çalışıyor. Böyle öğretmenlerin gerçekten var olduğuna inanmak istiyor insan.

Dizinin yönetmeni Hamdi Alkan, Milliyet Gazetesi’nin Televizyon ekinde yapılan röportajda projenin ortaya çıkışını şöyle anlatmış: “Daha önce ‘Reyting Hamdi’ ve ‘En İyi Arkadaşım’ dizilerinde yönetmenlik yaptım ama ilk kez bir drama yönetiyorum. “Bayrampaşa Ben Fazla Kalmayacağım” sinema filminden sonra bizim üzerimizde bir misyon oluşmaya başladı, daha çok sosyal sorumluluk ele almaya başladım. Filmin çekimlerinde H koğuşunu ziyaret etmiştim. Orada 12-17 yaş arası suçlu çocukları gördüm. Onları görünce çok etkilendim. Biz de sorunları olan gençlik hikayesi çekelim, onlara ışık tutalım istedik ve iş böyle başladı.” (5) Haberin sahibi Bayram Kaygusuz’un “Dizide gerçek hayattan alıntılar var mı?” sorusunu ise Hamdi Alkan “Milli Eğitim’in çıkardığı “Şiddeti Önleme ve Eylem Planı” adlı bir kitap var, bu kitap bize çok önderlik yaptı. Bu kitapta 85 madde var. Neden şiddet var, nasıl çıkıyor ve nasıl önlenebilir? Oradan baktığınızda karakterler kendiliğinden oluşuyor.” diye cevaplıyor. Röportajda ayrıca, Milli Eğitim Müdürü Ata Özer Bey’in kaynak kitaplar verdiğini de söylüyor Hamdi Alkan.(5) Kısacası, anlıyoruz ki karakterler de, olaylar da gerçek hayatın içinden. Bir çok gençlik dizisine gore, bu dizi çok daha gerçekçi olacağa benzer. Dizinin ilk üç bölümde bu yönde işaretler vardı. Umariz bizlere hayal kırıklığı yaşatmaz. Dizide emeği geçen herkese, Türkiye’nin acı gerçeklerini televizyon ekranına taşıdıkları için teşekkür ederiz.

Lafin kisası, bu dizi dikkate değer. Hem gençlerin hem de anne-babaların izlemesinde fayda var. İzlenmiyor diye yayından kalkarsa, sosyal sorumluluk hissederek bu işe girişenler yarı yolda bırakılmış olacak ki çok yazık olacak. Böyle diziler desteklenmezse, televizyon kanalları, sade suya çorba, çerezlik dizileleri yayınlamaya devam edecekler tabii ki. Gençlerimizin yaşadıkları sorunlar, acı gerçekler televizyon ekranlarına yansımamış olacak ama gerçek hayatta kötüleşerek büyümeye devam edecek!

“Eşit Değildiler
Ezildiler
Hiç seçenekleri yoktu…
Gençlikle yüzleşmeye hazır mısınız? (2)”

Peki siz, zihinsel ve ruhsal konforunuzu kaçırmak uğruna, gençlikle yüzleşmeye hazır mısınız? Bugün pek hazır değil iseniz, ileride bir gün, hiç hazır olmadığınız bir anda, yüzleşmek zorunda kalabilirsiniz.
(1) Tanıtım 2: http://www.youtube.com/watch?v=vLMpMZ8VnnA
(2) Tanıtım 1 : http://www.youtube.com/watch?v=xkVq8opwDn4
(3) http://www.milliyet.com.tr/content/tv/detay.asp?ID=400906&&Day=23&Month=09&Year=2007
(4) http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=7366068
(5) Milliyet Televizyon 13-19 Ağustos 2007 Sayfa:6 – “Bir Öğretmenle Değişen Hayatlar” Bayram Kaygusuz’un haberi.
(6) Dizinin televizyon yayınındaki tanıtımı.

 Derin İnsan 

 “Düşümde bir kelebektim. Artık bilmiyorum ne olduğumu. Kelebek  düşü görmüş olan bir insan mıyım yoksa insan olduğunu düşleyen bir kelebek mi?” (Zhuangzi, M.Ö. 4.yy)

“Ben” kimdir? İnsan nedir? Hakikat’in ne tarafındayız? Hiç bir şüpheye yer bırakmayacak bir şekilde nasıl bilebiliriz bunu? Zekâ, mantık ve bilim… Bunlar Hakikat ile aramıza bir duvar örmüş olabilir mi? Freud, Camus, Heidegger, Kierkegaard, Pascal, Bergson, Kant, Nietzsche, Sartre ve Russel’ın yanında Mesnevî’den, Mişkat-ül Envar’dan,  Makasıt-ül Felasife’den, Füsus’tan ilham alındı. Hiç bir öğretiye sırt çevrilmedi. Aşık Veysel, Alfred Hitchcock, Maupassant, Hesse, Shyamalan, Arendth, Hume, Dastour, Cyrulnik, Sibony, Zarifian ve daha niceleri parmak izlerini bıraktılar kitabımıza. Buradan indirebilirsiniz. 

   Kadınlar… Günümüzün Don Kişotları

Suzan Başarslan’ın dediği gibi “kadına dair söylenmesi gereken ne  kadar söz varsa erkeğin söylediği” bir dünya bu. Sadece söz mü? Yaşama hakkı bile. Bugün Çin’de ve Hindistan’da yüzbinlerce kız bebek daha doğmadan ultrason ile ana karnında görülüp yok ediliyor. Erkeklerin güç mücadelesinde kadınlar eziliyor. Cumartesi anası oluyor, cezaevlerinin önünde sıra bekleyen, şehit tabutlarının üzerinde ağlayan oluyor.  Şampuan veya otomobil satarken bedenini kullandıran, arka planda, silik, soyunan, tüketen, “figüran”… Kadınlara özne olma hakkını vermeyen erkekler mi yoksa bu hakkı alamayan kadınlar mı? Kadınlıklarını kaybetmeden, erkekleşmeden var olabilecek mi birgün kadınlar? 96 sayfalık bu kitapta Kadın’a ait kavgaları ve Kadın’ın kimlik arayışını sorguluyoruz. Buradan indirebilirsiniz.

 Türkiye’nin Ulus-Devlet Sorunu

Devlet gibi soğuk ve katı bir yapı bizimle olan ilişkisini hukuk yerine ırkımıza ya da inançlarımıza göre düzenleyebilir mi? GERÇEK hayatı son derecede dinamik ve renkli biz “insanların”. Birden fazla şehre, mahalleye, gruba, klübe, cemaate, etnik köke, şirkete, mesleğe, gelir grubuna ait olabiliriz ve bu aidiyet hayatımız boyunca değişebilir. Oysa devletimiz hâlâ başörtüsüyle uğraşıyor, kimi devlet memurları “ne mutlu Türk’üm” demeyenleri iç düşman ilân ediyor, Sünnî İslâm derslerini zorla herkese okutuyor… Bizim paramızla, bizim iyiliğimiz için(!) bize rağmen… Kürt sorunu, başörtüsü sorunu, Hıristiyan azınlıklar sorunu… Bizleri sadece “insan” olarak göremeyen devletimizin halkıyla bir sorunu var. Türkiye’nin “sorunlarının” kaynağı sakın ulus-devlet modeli olmasın? 80 sayfalık bu kitap Kurtuluş savaşı’ndan sonra Türkiye’ye giydirilmiş olan deli gömleğine işaret ediyor.  Ne mutlu “insanım” diyene! Kitabı buradan indirin.

Amerika Tedavi Edilebilir mi?

 Amerikalılar neden bu kadar gaddar? Dünyanın geri kalan kısmında yaşayan insanlara karşı niçin bu denli acımasız?

 Müslüman’ın Zaman’la imtihanı

Sunuş: Müslümanlar dünyanın toplam nüfusunun %20’sini teşkil ediyorlar ama gerçek anlamda bir birlik yok. Askerî  tehditler karşısında birleşmek şöyle dursun birbiriyle savaş halinde olan Müslüman ülkeler var. Dünya ekonomisinin sadece %2-%3′lük bir kısmını üretebilen İslâm ülkeleri Avrupa Birliği gibi tek bir devlet olsalardı Gayrı Safi Millî Hasıla bakımından SADECE Almanya kadar bir ekonomik güç oluşturacaklardı. Bu bölünmüşlüğü ve en sonda, en altta kalmayı tevekkülle(!) kabul etmenin bedeli çok ağır: Bosna’da, Filistin’de, Çeçenistan’da, Doğu Türkistan’da ve daha bir çok yerde zulüm kol geziyor. Müslümanlar ağır bir imtihan geçiyorlar. Yaşamlarını şekillendiren şeylerle ilişkilerini gözden geçirmekle başlıyor bu imtihan. Teknolojiyle, lüks tüketimle, savaşla, kapitalizmle, demokrasiyle , “ötekiler” ile ve İslâm ile olan ilişkilerini daha sağlıklı bir zemine oturtabilecekler mi? Müslüman’ın Zaman’la imtihanı adındaki 204 sayfalık bu kitap işte bütün bu konuları sorgulayan ve çözümler öneren makalelerden oluşuyor.

 Bir pozitivizm eleştirisi

Hayatta en kötü mürşit ilim ve fen olmasın sakın? Eğer Atatürk bir kaç yıl daha yaşasaydı o meşhur sözünü geri alır mıydı acaba?… Ateşi keşfetmeden önceki insanlık ile bugünkü “uygarlığımızı”  karşılaştırdığımızda hiç  yol almadığımız söylenebilir. Bundan 200 bin yıl önce komşusunun yiyeceğini çalmak için başına taşla vuran neandertal insani ile 2003 yılında Irak in petrolünü çalmak için bir milyon ıraklı sivili öldüren (veya buna seyirci kalan) homo economicus ayni uygarlık seviyesinde. Aralarındaki tek fark kullandıkları silahların teknolojik üstünlüğü.  Teknoloji ve bu teknolojinin uygulanmasını mümkün kılan bilimsel buluşlar sıradan insanlar kadar bilim adamlarının da gözlerini kamaştırdı. Bugün karşımıza kâh bilimci (scientist), kâh deneyci (ampirist) olarak  çıkan ahlâkî-felsefî bir duruş var. Bu duruş eğitim sistemimize ve resmî ideolojimize öyle derinden işlemiş ki sorgulanması dahi çok sayıda insanı öfkelendirebiliyor, rejimin savunma mekanizmalarını harekete geçirebiliyor.  Bilim ve teknolojinin insanlığa otomatik olarak barış getireceğinden şüphe etmek neredeyse bir suç. Buna cüret edenler gericilikle, bağnazlıkla suçlanabiliyor.  Pozitivizm ve “modern” yaşam üzerine yazılmış makalelerimizin bir derlemesini 75 sayfalık bir kitap halinde sunuyoruz. PDF formatındaki bu kitabı buradan indirebilirsiniz.