Deliliğe Methiye

Batılı insanının üç karakteristik özelliği olduğu söylenir. Nermi Uygur Avrupa’da yaşarken gözlemlediği batı insanının tüm hayatını, yaşam felsefesini, sevinçlerini, korkularını bu özelliklerin etkisi altında şekillendirdiğini anlatır İçi Dışıyla Batının Kültür Dünyası isimli kitabında: Birey, akıl ve bu dünya.

 Aydınlanma felsefesinin insanoğluna en büyük vaatlerindendir akılcılık ve bireyi ön plana çıkaran seküler bir dünya. Ancak yine modernizmin eleştirisini yapan düşünürlere göre modern dünya en başta bireye ihanet etmiştir. Akıl, bireysel akıl olmaktan çıkmış, bireyi kendi içinde eritip yok eden bir kolektif akla dönüşmüştür. Kültür ise bireyi yok etme sürecinde dış dünyanın içimize saldığı bizi yarı insan yarı robottan ibaret bir cyborga çeviren dış ajandır.” Adorno ve Horkheimer’a göre, Kültür Endüstrisi çağında düzen, bedenleri serbest bırakır ve ruhlara saldırır. Artık düzen “benim gibi düşün ya da yok ol” demek yerine “benim gibi düşünmemekte serbestsin. Yaşamını ve tüm sana ait olanları da koruyabilirsin. Ancak o andan itibaren aramızda bir yabancısın” demektedir. Modern özne, modernliğin öznesi olduğu için modern değildir; modernliğin ürettiği özne olduğu için moderndir.”(Besim Dellaloğlu)

      Yabancı yani toplumca kabul görmeyen tasvip edilmeyen kişi. Anormal derecede normal insanların oluşturduğu bir dünyada bir nevi a-normal. Düzenin dışında davranan kişi modern dünyada Kafka’nın Gregor Samsa’ sıdır.  Yani meşhur kitabı dönüşümdeki bir sabah kendini yatakta dev çirkin bir böcek olarak bulan karakter. Gregor Samsa kendisini bir sabah yatağında dev bir böcek olarak bulduğu andan itibaren artık ailesinin yüz karası, tüm çekilen sıkıntıların sebebidir. İçinde bulunduğu aile onun dilini anlayamamakta o ise o ailenin içinde yaşaması için gerekli yiyeceği bir türlü bulamamaktadır. Samsa bir böcek olarak yaşayabilir ama kendi odasında gözlerden ırak ve istenmediğinin bilincinde olarak.

      Bizim gibi modernleşme sürecini tam olarak tamamlayamamış toplumlarda ise işler biraz daha karışıktır. Düzen kimi zaman bize sen benim gibi düşünmüyorsan var olabilirsin ama yabancısın der. Kimi zaman eğer benim gibi değilsen var olman mümkün değil ya böyle olacaksın ya da artık içimizde olamazsın der. Bazen de benim gibi değilsen olabileceğin yerler vardır olamayacağın yerler vardır dır bize sözü. Birinci durumda kişinin yaşadığı derin bir bunaltı ve yalnızlık duygusudur. Bu yalnızlığa mahkûmiyet kararını kimi zaman modern toplum verir kimi zaman geleneksel. Bizden değilsen burada olamazsın dediği yerde kişiyi bekleyen güvercin tedirginliğidir. Eğer böyle olmakta ısrar ediyorsan olabileceğin yerler vardır olamayacağın yerler vardır cevabını alanları ise bekleyen mahrumiyet ve kırılan bir onurdur.

      Topluma uyan örnek kişiyi bekleyen iltifatlara mazhar olamaz aykırı kişi. O ağızların tadını kaçırandır çoğu zaman. Tüm ecinnilerin aynı peştemali giyerek çarşambadır çarşamba çığırtılarıyla aynı yönde döndüğü dev bir hamamda bir kenarda ama bugün perşembe diyen şaşkındır. O hamamın cinlerine uymayı red eden a-normaldir. Derhal normalleştirilmesi gerekir dolayısı ile. Bak senin yaşıtların günde 500 soru çözüyor sen ise odanda oturmuş saatlerce resim yapıyorsun denilen ya da bak komşunun kızına balkon yıkıyor, camları siliyor nasıl da gayretli seninse tek yaptığın sabahtan akşama roman okumak diye çatılan çocuktur. Diğer kadınlar envai çeşit yemekler yapıp akşama kocasını şıkır şıkır karşılar, en şen şakrak halleri ile sabah programlarındaki iç gıcıklayıcı konulardan bahsederken, suratında ekşimiş yoğurt gibi bir ifade ile birinci sayfa, üçüncü sayfa haberleri, falanca köşe yazarının analizleri ile iç sıkan kadındır belki de.  Her gün aynı saatte kalkan, dakikasında işine varan, hiç hatasız kaşeleri basan, risksiz, tehlikesiz, sürprizsiz, sorumluluk bilinciyle dolu, iyi bir koca, iyi bir baba, iyi bir evlat olmayı ret edip Everest’e tırmanmayı ya da bir barış gönüllüsü olmayı kafasına takmış çatlaktır. Bütün bir eğitim hayatı boyunca bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır, toprak uğrunda ölen varsa vatandır diye şiirler okutulduğu halde vicdani retçi olucam diye tutturan densizdir. Gül gibi mesleği varken başını açmayı ret ettiği için eve kapanmış sabahtan akşama kadar altın yaprakları elinde ufalayıp tezhip yapan deli bozuktur. Gürültülü göbek atma ayinlerine tahammül edemediği için en yakın akrabalarının bile düğününe gitmeyen gıcık kadın. Tüm televizyonlar ve radyolar kendisine kapatıldığı halde ben türkülerimi ana dilimde söyleyeceğim diyen haddini bilmez şarkıcıdır. Cumhuriyetin bekçisi, rejimin bekçisi, vatanın bekçisi şunun bunun bekçisi olacakken ben sadece bir gencim hayatımı bildiğim, hayal ettiğim gibi yaşamak istiyorum, neyin bekçisi olmak istiyorsanız buyurun siz olun diye baş kaldırmış zibididir. Kendi iki günlük lokmasının olmadığına bakmadan evdeki bir paket bulgurunu ikiye bölüp depremzedelere yardıma yollayan mantıksız komşu. Ne giyinmesi gerektiği gibi giyinen, ne konuşması gerektiği gibi konuşan, ne düşünmesi gerektiği gibi düşünen, ne eğlenmesi gerektiği gibi eğlenen, ne yaşaması gerektiği gibi yaşayan, ne de ölmesi gerektiği gibi ölen çılgın.

      Tez zamanda tedavi edilmesi, olmuyorsa tecrit edilmesi daha da sakıncalıysa yok edilmesi gereken sistem hatası.

      Sürü içerisinde sistemleşememiş bir birey. Anormal derecede normal insanların kurduğu çok gaddar ve sıkıcı bir dünyada bir a-normal.

      Steril ve homojen hayat tarzımıza baş kaldırmış tehditkar bir deli.

      Bizlere sıradanlığımızı hatırlatan bir oyunbozan.

      Kısacası bir yudum hava.