Dış ticaret açığı yüksek kurla kapanır mı?
By Emre Er on Mar 17, 2009 in Ekonomi
Kur muhabbeti hiç son bulmayacak gibi görünüyor. Düşükken ihracatçı veryansın ediyordu. Ama nedense bir taraftan da ihracat patlamalar yapıyordu. Yükselince borcu olan özel sektör ağlamaya başladı. Hangi kur daha yararlı?
Ben değerli Türk lirasının ekonomi için daha faydalı olduğunu savunuyorum. Bugün bu tezimi savunmak daha kolay; çünkü kur biraz yükseldi diye epey feryat figan işittik.
Önce yüksek kur isteyenlerin tezlerinden başlayalım. Neden istiyorlar? İhracatı artırmak için. İhracatın içindeki ithalattan hiç bahsetmiyorlar. Türkiye’nin toplam ithalatının %75’i aramalı. Yani üretirken kullandığımız mal. Kur yükselirse aramalı maliyeti de yükselecek. İyi ya, biz de içeride üretiriz. Neden daha önce içeride üretmeyi tercih etmiyorduk? Dışarıya göre pahalı olduğu için. Bu durumda yine de aramalı üretim maliyeti ilk duruma göre daha yüksek olacak. Sonuç olarak yüksek kur üretimin içinde aramalı kısmına çok fazla olumlu yansımıyor.
İhracatta fiyatın kurun artış oranında düşmesi mümkün değil. Ancak ilk durumda ülke içinde katılan değer kadar bir fiyat düşüşü söz konusu.
Bu kadarlık bir getiri karşılığında neden feragat ediyoruz?
Büyümeden. Yani yatırımdan, istihdamdan.
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde sermaye kıt. Özel sektör yatırım yapacak parayı kendi öz kaynaklarından karşılamakta zorlanıyor. Bu nedenle daha hızlı yatırım yapmak için borç alıyor. Borcun maliyeti ne kadar düşük olursa özel sektör de o kadar fazla borç alır. O borçla o kadar fazla yatırım yapar, o kadar fazla üretim olur, o kadar fazla istihdam artışı gerçekleşir.
Türkiye’de kredi faizleri yüksek. Bu durumda özel sektör yurt dışından cazip borçlanma fırsatlarını kaçırmaz. Çok da iyi eder. Şimdi anladınız değil mi? Yüksek kurun olduğu, bir de üstüne üstlük kurun yükseldiği bir ekonomide dış borcun maliyeti artar. Bu yüzden özel sektör yatırım yapacak parayı bulamaz. Ve böylece yatırım ve istihdam düşer.
Yüksek kur içeriye yönelik üretimin maliyetini de artırır. Mesela petrol. Üretilen her şey taşındığı için içinde benzin maliyeti var. Kur yükseldiğinde petrol ithalatının maliyeti artar, dolayısıyla benzin fiyatları yükselir. Bu da ülke içinde üretilen her şeyin fiyatına yansır. İşte size enflasyonu yükselten bir etken. Enflasyonun yükseldiği bir ülkede faizler de yükseleceği için yatırıma yönelik kredilerin maliyeti artar.
Yüksek kurun ihracata olumlu yönde etkisi olduğu doğrudur. Ancak bu etki düşünüldüğü kadar fazla değildir. Ama diğer yandan enflasyonist ve büyümeye ket vuran etkiler söz konusudur.
4 Yorum
Yazan:Mustafa Akbas Tarih: Mar 17, 2009 | Reply
Anadolu üretimdede cok zayif yani üretim yeterli degil yada daha iyi organize edilmiyor gibi geliyor bana. Söylemesi ayip ama Almanya’da gida sektöründe calismaktayim. En hizli sattigimiz ürünler Anadoluda üretilmis Salca, Haslanmis Fasulye ve Nohut. Bu ürünler Anadolu uyruklu insanlar tarafindan cok tercih edilen ürünler. Hatta Almanlari bile alistirdik. 5 sene önce bu ürünlere nedeni belli olmayan acimasiz bir zam geldi. Tabi burda faaliyet gösteren toptancilar aptal degil. Simdi cok satilan Salca, Sulu Nohut, Sulu Fasulyenin büyük bir miktari Ispanya ve Cin’den geliyor. Sadece ürünlerin üstünde *Türk mali* deye birsey yazmiyor ama onu zaten Müsteri fark edemiyor cünkü ürünler Anadolu’dan gelen ürünlerden daha kaliteli ve daha ucuz. Akil alacak bir olay degil bu Cin nerde Anadolu nerde ve neden Cin’ yapilan ayni ürün Almanyada daha ucuz??? Birde üstelik bu ürünü tüketenlerin % 90 Anadolulu???
70 li 80 li 90 li yillarda döviz kurlarindan para kazanma aliskanligi birakilmalidir. TL degeri Is gücüne, Üretime ve saglikli bir tüketime dayali olmasi lazim.
Yazan:amarat Tarih: Mar 19, 2009 | Reply
Bir yorum yazmıştım buraya, site yönetimi ile ilgili.Bu esasında benim ikinci yorumum.emre arkadaşımıza acaba neden bizde ara mallarının hep ithal edildigini düşündü mü ?
Bir de ” İhracatta fiyatın kurun artış oranında düşmesi mümkün değil. Ancak ilk durumda ülke içinde katılan değer kadar bir fiyat düşüşü söz konusu” demiş. Ne demek istemiş, daha dogrusu demek istedigini biraz daha açarsa süper olur.
Yazan:emre er Tarih: Mar 19, 2009 | Reply
Amarat;
Bu konuyu daha çok deşeceğim. Ama kısaca burada da ne demek istediğimi belirteyim.
Şu anda 100 liralık ihracatın 30 lirası aramalı ithalatı. Dolar %50 yükselirse 50 lirası aramalı ithalatı olacak. İçeride malın %50’sini ürettiğimiz için fiyat %50 değil %25 düşecek.
Şimdi diyorlar ki 20 lira içeride ürettik buradan da dış ticaret açığı kapandı. Ama 20 lirayı içeride daha ilk duruma göre daha pahalı ürettik. Pahalı olmasa zaten ilk durumda da 20 lira içeride üretilecekti. Bu yüzden fiyat %25’ten de daha az düşecek.
Olsun, düştü ya diyebilirsin. Ama karşılığında yurt dışından gelecek ucuz krediden olacaksın. Özel sektör bu kredilerle şimdiye kadar yatırım yaptı.
Yatırım deyince bunun içinde teknolojiye yatırım var. Teknoloji ithalatı. Döviz ucuz olursa sermaye malı ithal etmek kolay olur. Teknoloji demek yüksek kaliteyi düşük fiyata üretmek demek.
İhracatı verimliliği artırarak artırmak lazım. Kuru yüksek tutmak geçici bir çözüm ve uzun vadede verimliliği olumsuz etkiler. Bu yüzden değerli Türk lirası uzun vadede ihracatı sağlıklı artırır.
Yazan:emre er Tarih: Mar 19, 2009 | Reply
Amarat;
Bir yanlışlık oldu. En başta 30 ile 50 yer değiştirecek.