Kriz nasıl fırsata dönüştürülür?

Türkiye’deki temel sorun yatırım yapmaya yönelik kaynak yokluğudur. Şu ana kadar özel sektör yurt dışından kaynak temin etme yoluna gidiyordu. Global kriz bütün kredi imkanlarının, portföy yatırımlarının ve doğrudan yatırımların önünü kesti.

 Yatırımların önü kesildi; ancak tüketimi daraltacak bir etki yok aslında. Dolar kuru yükseldi; ama petrol fiyatları daha hızlı düştüğü için enerji maliyetlerinde bir artış olmadı. Böyle olunca dış kaynaklı bir zam baskısı yok. Enflasyon yükselmediği için alım gücünü düşürecek bir etki de yok. Faizler her geçen gün düştüğü için tüketicinin kredi alması eskiye göre daha kolay. Sonuç olarak Türkiye’de iç pazar eskisi kadar güçlü bir alım gücüne sahip.

 “Ama ihracat düştü.” İhracatın düşmesi Türkiye’yi çok etkilememeli; çünkü ihracat 2007 rakamlarına göre GSYİH’nin sadece %17’si. Yani toplam ürettiğimizin sadece %17’sinin dışarıya satıyoruz. İhracat bu sene dörtte bir oranında azalsa toplam üretimi %4 oranında düşürür ki; bunu piyasayı birazcık canlandırarak dahi telafi etmek mümkün.

 Türk ekonomisinde aslına bakılırsa bir talep sorunu yok. Sorun temelde yatırım yapacak paranın piyasada olmayışından kaynaklanıyor. Ancak yatırım yapılmayınca istihdam yaratılmıyor, işsizlik artıyor, böylece tüketicinin ekonomiye olan güveni azalıyor. İşte sorun burada. Güvensiz bir ortamda tüketici harcamalarını ertelerse ekonomi bir anda dar boğaza girer.

 Hükümet dar boğaza girmemek amacıyla tüketimi artırıcı yönde bir paket açıkladı. Bu kısa vadeli bir çözümdür. Yatırımı artırıcı yönde çözümlerle desteklenmezse sorun tekrar tekrar önümüze çıkar.

 Şu anda ekonominin temel sorunu yatırım yapılamaması. Yatırım yapılamamasının temel nedeni ise döviz borcu ile meşgul olan özel sektörün kaynak darboğazında oluşu. Ben hükümetin döviz borçları ile ilgilenmesi gerektiğini söylemiyorum. Hükümet yatırımı desteklemelidir. Yatırıma yönelik projesi olan şirketlere düşük faizli krediler verilmelidir. Bu krediler verilirken yapılan yatırım çok sıkı kontrol edilmelidir. Şirketlerin yaptıkları masrafların faturaları talep edilmelidir.

 Kredi ile yatırım yapmak geldiğimiz şu noktada birçok girişimcinin cesaret edemeyeceği bir şey. Bunu başka imkanlarla da desteklemek gerek. Hükümet önümüzdeki 6 ayda yatırım yapmak isteyenlerden 3-5 sene boyunca vergi almayacağını garanti edebilir. Bunun gibi maliyetleri etkileyen diğer kalemlerde de yapılacak kriz düzenlemeleri girişimciyi harekete geçirecektir. Bu ve benzeri üretime yönelik tedbirlerle yatırımlar yapılmaya başladığında istihdam yaratılır, tüketicinin güveni de tekrar yerine gelir. Özel sektöre yatırım yapacak kaynak temin edilirse Türkiye bu krizden karlı çıkar.

 Son cümlemi açayım. Bir anlığına global krizi unutun, kendi krizlerimizi düşünün. 2001’de kimler karlı çıktı? Parası olanlar. Bütün krizlerde elinde likit para bulunanlar karlı çıkarlar. Çünkü kriz esnasında her şey gerçek değerinin çok altında satılır. Finansal açıdan güçlü olan şirketler zayıf şirketleri böyle zamanlarda ele geçirirler, ve kriz sonrasında çok yüksek fiyatlara satarlar.

 Özel sektöre yatırıma yönelik kredi olanaklarının sunulması sadece Türkiye’de krizin etkilerini hafifletmeyecek, aynı zamanda kriz sonrası Türk şirketlerinin gücünü çok arttıracaktır. Avrupa’daki birçok şirketi, makine parkını ucuza kapatmanın tam zamanıdır.

 İlk defa Türkiye ekonomisi bir global krizde çok güçlü. Ama ne yazık ki kimse bunun farkında değil. Krizler güçlü olanlar için kaçırılmayacak fırsatlardır. Türkiye tarihinin en büyük fırsatını böyle giderse göz göre göre kaçıracak. 

Gelecek yazı

 Global kriz AKP oylarını azaltmalı mı? 

Bu yazı “Global kriz AKP’nin oylarını azaltır mı?” diye sormuyor, “azaltmalı” mı diye soruyor. Başka bir deyişle global krizin faturası AKP’ye kesilmeli midir?

 Türk halkı AKP’yi global krizin Türkiye’deki olumsuz etkilerinden bence sorumlu tutmalıdır.

 1. Yabancı yatırımların azalması.

2. Dolar kurunun yüksek oluşu.

3. Turizmin zayıflaması.

…Bu makale ilginizi çektiyse…

Liberalizmin Kara Kitabı

Liberalizm asırlardır bir çok aşamalardan geçmiş, tarihi olaylarla kendisini imtihan etmiş bir düşünce geleneği. Değişmiş yanları var ama sabitleri de var. Bu sabitlerin içinde liberalizmin tehlikeli yönleri hatta YIKICI UNSURLARI da var. Bunları ortaya çıkarmak için “doğru” soruları sormak ve liberal perspektifte kalarak yanıt aramak gerekiyor… Büyük bir kısmı bu gelenekten olan düşünürlerin fikirlerinden istifade ederek liberalizmin kusurlarını ele alıyoruz bu kara kitapta: Adam Smith, Mandeville, John Stuart Mill, Hayek, Friedman, Röpke, Immanuel Kant, Alexis de Tocqville, John Rawls, Popper, Berlin, Mises, Rothbard ve Türkiye’de Mustafa Akyol, Atilla Yayla, Mustafa Erdoğan…

Liberallere, liberalimsilere ve anti-liberallere duyurulur.

Buradan indirebilirsiniz.

Liberalizmin Ak Kitabı

1930 model bir ulus-devletin, bir “devlet babanın” çocuklarıyız. Son derecede “Millî” bir eğitim gördük, öğrenim değil. Hayatta işimize yarayacak meslekî bilgileri ya da eleştirel bir bakışı öğrenmedik “millî” okullarda. “Varlığımızı Türk varlığına armağan etmek” için eğitildik, eğilip büküldük.

Liberallerin dilinden düşmeyen “Bireysel haklar ve özgürlükler” bizim gibi Kemalist çamaşırhanelerde yıkanmış beyinler için çok yeni. Türkiye’de yaşayan insanların ulus-devlet boyunduruğundan kurtulmasında önemli bir rol oynuyor liberaller. Biz de bu kitapta liberalizmin temel tezleriyle uyumlu, bu fikir akımına doğrudan ya da dolaylı destek veren makaleleri birleştirdik. Buradan indirin.