Kapital Manga – 1 ve Karl Marx

Burhan Yüksekkaş

Çizgi romana çevirilen klasik eserlerin tüm dünyada yükselişi kısa süre önce Türkiye’yi de etkisi altına aldı. NTV’nin  öncülüğünde Machbeth’in çizgi roman halinin Türk okuyucusu tarafından yoğun ilgiyle karşılanması sonraki aylarda Kafka’dan Dava ve Dostoyevski’den Suç ve Ceza’nın raflarda yer almasını sağladı. Yordam Kitap ise dünyada da bir ilki gerçekleştirerek kısa sürede ilgi odağı haline gelen Japonya çıkışlı bir çalışmayı yani Kapital Manga – 1’i Türkiye’de çıkarttı.

Dünyanın  önde gelen eleştirmenleri arasında genel kanı bu tür çalışmaların uzun, bilgi verme amaçlı ya da bol betimlemeli klasik eserlere önyargılı davranan çoğunluğu genç bir kitleye eserlerin orijinalleri hakkında fikir verebilmek açısından çok yararlı olduğu yönünde. Kapital Manga’nın da bu amaçla hazırlandığı çok açık.

Pek çok kişinin gözünü korkutan bu devasa eserin okunması günümüz ekonomi, siyaset ve sosyal hayatını anlamak için zaruri aslında. Elbette Kapital boyutları ve yoğun içeriği gibi sebeplerden günümüzde herkesin adını bildiği ama çok az kişinin okuduğu kitaplardan biri, Japon yayınevi East Press de bu duruma çok güzel bir çözüm getirerek Kapitalist sistemin üretim süreçleri hakkında Marx’ın teorik olarak verdiği bilgileri bir öyküye yerleştirerek somutlaştırıyor, böylece bilgi bombardımanı açısından seyreltilen kitap edebi ve görsel özellikleriyle geniş bir kitleye kısa sürede yayılıyor.

Arka kapakta çalışma şöyle özetlenmiş : “Kapital’in özü ve temel kavramları, bir peynir fabrikasındaki üretim süreçleri etrafında gelişen çarpıcı bir öyküyle iç içe anlatılıyor ve böylece genellikle göz korkutan bir eser olarak görülen Kapital çok geniş bir okur kitlesinin ilgi odağı haline geliyor.”

Eğer Kapital’i okuduysanız bu eseri bir çeşit özet, seyreltme olarak görmekte haklısınız, zaten amaç insanlara kapağını açmayı bile gözlerinde büyüttükleri o eserin içinde ne bulacaklarını azıcık da olsa anlatmak. Ancak kitaba başlar başlamaz farkına varacağınız şey Bilimsel Sosyalizm’i teorik olarak okurken kafanızda sistemin belirli araçlarına yerleştirdiğiniz tanımların sizi hiç zorlamayacak somut bir biçimde karşınızda olması. Bu sebeple Kapital Manga, orijinali okumuş olanlara da manga kültürünü sevdirecek bir kitap.

***

Babasıyla yaptığı peyniri civar köylerin pazarlarında satarak zar zor geçinen Robin kitabın ana karakteri. Robin’in derdi, çok masum çok insancıl olsa da bunun için kapitalist sisteme ödemesi gereken bedeller onu yapmak istemediği şeyleri yapmaya zorluyor. Bu anlamda sadece köyün fakir ve hastalıklarla dolu hayatından kopup kazandığı parayla daha iyi standartlarda yaşamak isteyen Robin kendini Marx’ın bahsettiği üretim süreçleri ve işçi-işveren ilişkilerinin ortasında buluyor. Kitap bir anlamda da Robin’in kendi ve sevdiklerini daha iyi yaşatma uğuruna bencilleşmeye başlaması ancak bir taraftan da vicdanıyla olan hesaplaşmalarını anlatarak sistemin iyi ya da kötü niyetli olmayla alakasız bir şekilde bencil, vurdumduymaz davranan güç sahipleri tarafından devam ettirildiğini anlatıyor. Köy köy dolaşan peynir satıcısı Robin’in fırsatını bulduğu anda yükselmeyi, daha çok kazanmayı kabul etmesi ve bunun en kısa yolu olan insan emeğini sömürme yoluna başvurmasını da bu bencillik kavramına bağlayabiliriz. Yükselmek için adım attığı yolda başladığı seviyeden de aşağıya inmekte olduğunu anlayan kahramanın çaresizliği insanı ve emeğini bir mal olarak görmesine ve bu bakış açısının onu daha da çaresiz kılarak işçilerinin daha çok emeğini daha az paraya alabilmek için şiddet de dahil her türlü yola başvurmasına sebep oluyor. Basit bir köylü olan Robin, bir patrona dönüşme sürecinde işçi, emek ve para kavramlarını daha çok sorguluyor, vicdanını dinlemeyi bile bırakıyor ve işçileriyle yatırımcıların arasında kalarak hem kurban hem de suçlu oluyor.

Arka planda genç yatırımcı, Robin’e destek olarak verdiği parayı kurtarmak adına bütün fırsatları deniyor. Vahşi kapitalizmin simgesi olarak öyküde kullanılan Daniel adlı yatırımcı genç adam, yatırımlarını yalnızca daha fazla para kazanmak için yapıyor ve bunu yaparken kesinlikle riske girmiyor ve herkese acımasız davranıyor.

Bütün ailesi çok yoğun çalışan ancak yine de sefaletten kurtulamayan baba, işverenlerin zulmüne daha fazla seyirci kalamayarak köle olmadığını, insanca yaşama arzusunu dile getirmeye çalışıyor.

Oğlunun hırslarına yenik düşmeye başladığını gören baba ona dönüşü  olmayan bir yola girdiğini anlatmaya çalışıyor.

***

Sayfa kenarlarında bir veya iki cümlelik tanımlar da öykü karakterlerinin aşama aşama ilerlemelerinde kavramları daha rahat anlamak için okuyucuyu öykünün atmosferinden koparmadan rehberlik ediyor. Öykünün bu kadar ustaca ve kavram kargaşasına yol açmayacak şekilde kurgulanması da kitabın çok fazla kişiye hitap etmesinde önemli bir etken. Çizimler ise gerçekten hikayeye ayrı bir güzellik katmış; küçük detaylar hikayenin vermek istediği duyguyu kavramak açısından çok yararlı, manga kültürünün karakteristik özelliği olan konuşmanın olmadığı durumlarda da mimiklerin ayrı ayrı karelerde gösterilmesi okuyucuya Tommiks ya da Zagor’dan farklı bir çizgi roman deneyimi sunuyor .

Kitabı Japonca aslından Türkçeye Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Japon Dili ve Edebiyatı bölümü öğretim üyesi H. Can Erkin çevirmiş.

Birinci cildi 1867’de yayınlanan Kapital’in Almanca aslından çevirisini, iktisat alanındaki iki yetkin çevirmenin, Nail Satlıgan ve Mehmet Selik’in imzasıyla, önümüzdeki aylarda okurlarla buluşturmayı planlayan Yordam Kitap, Kapital Manga’nın 2. cildini ise 4 Ocak 2010’da yayınlayacak. Yayınevi ayrıca, sosyalizmin en yaygın eseri sayılan Komünist Manifesto’yu da İtalyan grafik sanatçısı Rodolfo Mercenaro’nun çizgileriyle önümüzdeki haftalarda okurlara sunacak.

Kapital Manga Cilt: 1

Orjinal isim: Şihon-ron

Karl Marx

Yordam Kitap / Manga Dizisi

192 syf.

2. Hamur,

Ciltsiz

Çeviren: H.Can Erkin

ISBN: 97889944122917

 Türk Solu 

Kendini « sol » olarak tarif eden hareketler hiç olmadıkları kadar zayıf ve bölünmüş bir tablo çiziyorlar bugün.  Türk Solu Dergisi’nin ırkçı söylemlerinden CHP’nin darbe çağrılarına uzanan bir kafa karışıklığı hakim. Muhalefet boşluğunun müzmin bir hastalığa dönüştüğü şu dönemde Türk solu bu boşluğa talip olabilir mi? Daha önce Dikkat Kitap kategorisinde yayınladığımız Pozitivizm Eleştirisi gibi bu kitap da Türkiye’deki sola tarafsız bakan bir çalışma. İyimser görüşler kadar geçmişe dönük ağır eleştiriler de var. İlginize sunduğumuz 82 sayfalık bu kitap Türkiye’deki “sol” grupların sorgulamalarına, projelerine ışık tutmak amacıyla derlenmiş makalelerden oluşuyor. Kitabı buradan indirebilir ve paylaşabilirsiniz. Kitapta ele alınan başlıca konular: Solda özgürlükçü hareketler, 68 Kuşağı, Devrimci sol, Kemalizm, ulusalcı sol akımlar, Sol ve İslâm, Cumhuriyet Gazetesi.