Author Archive

Kötülüğün Sıradanlığı / Hannah Arendt »

İsrail askerlerinin cinayetle itham edildiği, ama “üstlerinden aldığı emirlerin” hafifletici sebepler için ağır basan bir argüman olduğu, dolayısıyla askerlerin nispeten kısa süreli hapis cezalarına çarptırıldığı doğrudur. Bu dava kuşkusuz -Eichmann örneğinde olduğu gibi- yıllara yayılan, suçların çorap söküğü gibi geldiği bir faaliyetle değil, diğerlerinden ayrı bir fiille ilgiliydi. Yine de, Eichmann’ın her zaman “üstlerinin emirleri” […]

Kötülüğün Sıradanlığı / Hannah Arendt »

Aynı durumda olsa, insanın kendisinin de hata yapabileceğini düşünmesi, bir tür merhamet hissi uyandırabilirdi; ama bugün Hıristiyanların merhametinden bahsedenlerin tuhaf bir biçimde bu konuda da kafası karışıktı. Nitekim Evangelische Kirche in Deutschland,  yani Protestan kilisesi savaştan sonra şöyle bir açıklama-yapmıştır: “Kendi halkımızın olup bitenleri görmezden gelerek ve duruma sessiz kalarak Yahudi halkına ettiği zulüm nedeniyle, […]

Aforizmalar / Franz Kafka »

Doğru yol gergin bir ip boyunca gider; yükseğe değil de, hemen yerin üzerine gerilmiştir bu ip. Üzerinde yürünmek değil de, insanı çelmelemek içindir sanki. İnsanın belli başlı iki günahı vardır, öbürleri bunlardan çıkar: sabırsızlık ve tembellik. Sabırsız oldukları için Cennet’ten kovuldular, tembelliklerinden geri dönemiyorlar. Ama belki de belli başlı sadece bir günahları var: Sabırsızlık. Sabırsızlıklarından […]

Modern Kültürde Çatışma / Georg Simmel »

  « … 18. asrın insanları, devlette ve inançta, ahlâkta ve iktisatta tarihsel olarak gelişmiş bütün bağlardan kurtulma çağrısında bulunmuştur: Kökeninde iyi ve bütün insanlarda ortak olan insan doğası, dizginsizce gelişsin diye. 19. yüzyılsa, daha çok özgürlüğün yanı sıra, insanın ve işinin uzmanlaştırmasını gerektirmiştir: Bu uzmanlaşma, her bireyi diğerleriyle karşılaştırılamaz hale getirip vazgeçilmez kılacak, ama aynı zamanda […]

Modernleşme projesi ve paradokslar / Willem van Reijen, Hans van der Loo »

“… Modern cemiyetleri araştıranlara yani sosyolog ya da filozoflara bakarsak üzerine yoğunlaştıkları mevhumlar birbirinden çok farklı olabilir. Fakat gerçekte her biri “modern toplum” dediğimiz şeyi bir parçasından yakalamayı başarmış. Modern toplumun ayırt edici özelliklerinin neler olduğu, büyük ölçüde her düşünürün modernleşme sürecine hangi açıdan yaklaştığına bağlı. Meselâ Émile Durkheim, gittikçe artan işbölümünü vurgularken; Georg Simmel, […]

Dava / Franz Kafka »

“Bu olayı bir şaka gibi gördüğümü söylemek istemiyorum. Yapılanlar buna izin vermeyecek kadar ciddi görünüyor bana. Öyle olsaydı, siz de dâhil, evdeki herkesin bu işte payı olması gerekirdi; bu da şaka sınırlarını aşan bir şey olurdu. Yani bunun bir şaka olduğunu söylemek istemiyorum.” “Çok doğru,” dedi şef, kutudaki kibritleri sayarken. “Ama öte yandan,” diye herkese […]

Modernitenin Felsefî Söylemi / Jürgen Habermas »

“… Modern devir ilk evvelâ bireysel ve indî özgürlük emaresiyle zuhur etti. Bu indî/sübjektif özgürlük, toplumda sivil hukukun bireyin kendi çıkarlarını rasyonel tarzda kollayabilmesi için sağladığı uzam olarak; devlette siyasal iradenin oluşumuna katılmada ilke olarak eşit haklar şeklinde; özel alanda etik özerklik ve kendini gerçekleştirme olarak; ve nihayet, bu özel dünyayla ilişkili kamusal alanda, düşünümsel hale gelmiş bir kültürün temellük edilmesi […]

İskambil Kağıtlarının Esrarı / Jostein Gaarder »

“… Ben, biz insanların çok zeki, örneğin uzayın ve atomların yapısını inceleyebilecek kadar zeki olduğumuz halde, kendi hakkımızda pek bir şey bilmememizi tuhaf buluyordum. Babamın cevabı bana o kadar akıllıca geldi ki, onu burada kelimesi kelimesine aktarabileceğimi sanıyorum: Eğer beynimiz, onu anlayabileceğimiz kadar basit olsaydı, dedi ve tam burada durdu biraz, o zaman öyle aptal […]

Özgürlük / Zygmunt Bauman »

 “… İzleyiciyi sürekli ve başarılı neticelerle ürünü kullandığına ikna edilen meşhur bir insan kullanılır. Hatta kişinin ünlü olduğu alandaki kişisel başarısının ürünün kullanımına bağlı olduğu ima edilir: gücünü özel bir besleyici içecekten alan başarılı bir atlet, güzelliğini belirli bir yüz kremiyle koruyan, sevilen bir kadın oyuncu vb. Bir başka seçenekte reklam açıkça tanımlanmayan bir ‘bilimsel […]

Küreselleşme, içtimaî neticeleri / Zygmunt Bauman »

“… Agnes Heller uçak seyahatinde tanıdığı iş sahibi, orta yaşlı, beş dil bilen ve üç değişik yerde evi olan kadını şöyle anlatıyor: “Kadın, pek çok yer arasında oradan oraya göçüp duruyor. Bunu bir cemiyetin ferdi olarak değil, yalnız başına yapıyor; oysa kendisi gibi hareket eden çok sayıda insan var… İçinde yer aldığı kültür belli bir […]